Różne czynniki mogą motywować nas do zmiany. Tylko osoby z zawyżoną samooceną wierzą, że są idealne, i w związku z tym nie widzą potrzeby żadnej zmiany, natomiast oczekują, że zmieni się otocznie. Dla pozostałych ludzi czynnikiem motywującym do zmiany mogą być oczekiwania osób znaczących, wewnętrzny konflikt, niezadowolenie z siebie, dążenie do ideału, potrzeba rozwoju i samorealizacji.

Czynnik ten musi być na tyle silny, aby proces pracy nad sobą naprawdę się rozpoczął. Każdy z nas może przypomnieć sobie chwile, kiedy myślał na przykład tak: „Warto być lepiej zorganizowanym”, „Dobrze by było zwracać większą uwagę na to, ile jem” – ale rozważania te nie przerodziły się w żadne działanie.

Czy każdy może się zmienić (zakładając, że ma ku temu odpowiednią motywację i wie, co chce zmienić)? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Aby zmiana była skuteczna, musi być spełnionych wiele warunków. Mark Twain powiedział: „Nie próbuj uczyć świni śpiewać, stracisz bowiem czas, a świnia będzie niezadowolona”. Ujął w tym zdaniu oczywistą prawdę: każdy z nas ma zarówno jakieś talenty i możliwości, jak też ograniczenia i braki. Obserwując nieskuteczność wysiłków niektórych ludzi dążących do zmiany siebie, dochodzimy do wniosku, że są aspekty osobowości niedające się zmienić. Zmiana w tym przypadku polega na nauczeniu się, jak żyć z nimi efektywnie. Nie można na przykład zmienić cech temperamentu, gdyż wynikają one z wrodzonego sposobu funkcjonowania układu nerwowego. Jednak znając swój temperament, możemy dokonywać odpowiednich wyborów życiowych. Człowiek z silną potrzebą stymulacji powinien zostać raczej kontrolerem lotów, a nie bibliotekarzem. Jeśli ktoś taki zatrudnił się w bibliotece, powinien zmienić zawód, a nie temperament. Ta zmiana ma bowiem szansę powodzenia.

Jeżeli decydujemy się na pracę nad sobą, musimy najpierw zastanowić się, jaka zmiana ma dla nas obecnie największe znaczenie, i na niej skoncentrować cały wysiłek. Czasem zmiana jednego, ale istotnego aspektu zachowania może pociągnąć lawinę następstw.




na podst. art. dr hab. M. Wosińskiego